انواع فرمت های صوتی؛ بهترین فرمت صوتی کدام است؟

حتما شما هم تا به حال فایل‌های صوتی مختلف را با انواع فرمت های صوتی دیده‌اید. اما آیا تفاوت آنها، مزایا و معایب فرمت های صوتی مختلف را میدانید؟

در ادامه این مطلب به توضیح انواع فرمت های صوتی در قالب دو دسته فرمت های فشرده (compressed Audio Format) و فرمت های غیر فشرده (Uncompressed Audio Format) رایج پرداختیم. اگر دوست دارید که فایل‌های صوتی را با بالاترین کیفیت ممکن گوش کنید این مطلب را تا انتها دنبال کنید.

حجم و سازگاری انواع فرمت های صوتی

کدک های صوتی برنامه هایی هستند که داده ها را برای انتقال فشرده می کنند و آن داده ها را در انتهای گیرنده از حالت فشرده خارج می کنند. سرعت فرمت صوتی در هزاران بیت پردازش شده در ثانیه اندازه گیری می شود که با نام “bitrate” یا “kbps” شناخته می شود، و این عدد حتی در یک فرمت واحد متفاوت است.

به طور کلی، نرخ بیت کمتر به معنای یک فایل کوچکتر است، اما همچنین به این معنی است که داده های بیشتری (صدا) در آن از بین می رود.

همان طور که اشاره شد فرمت فایل های صوتی تفاوت هایی با هم دارند. تعدادی از این فرمت‌های صوتی به فضای خیلی زیادی نیاز دارند و بعضی دیگر حتی روی یک ساعت هوشمند قرار می‌گیرد. تفاوت مهم دیگر کیفیت صدای هر فرمت صوتی است.

بهترین فرمت‌های فایل صوتی به دو صورت فشرده و غیرفشرده است که البته هر کدام از نظر کیفیت و حجم و سازگاری با دستگاه‌های مختلف با هم متفاوتند.

مطلب پیشنهادی: نویز کنسلینگ چیست؟ کاربرد نویز کنسلینگ فعال

فرمت های صوتی مختلف در یک نگاه

گفتیم که دو نوع فرمت صوتی فشرده و غیرفشرده داریم، با نگاهی به نام هر فایل صوتی می توانید نام فرمت آن را در انتهای نام آن مشاهده کنید.

• فرمت فشرده نشده (Uncompressed Audio Format)
• فرمت فشرده شده (compressed Audio Format)

در ادامه مهم ترین فرمت های صوتی را معرفی می کنیم.

انواع فرمت های صوتی فشرده با افت کیفیت صدا (compressed Audio Format)

در زمان فشرده سازی هر فایل صوتی مقداری از اطلاعات آن از بین می رود. به طور مثال اگر بخواهیم یک فایل صوتی را به فرمت MP3 تبدیل کنیم اطلاعات زیادی از فایل موردنظر از بین می‌رود و در مقابل حجم آن فایل نیز کمتر می‌شود.

به عبارت دیگر، فشرده سازی با اتلاف (Lossy compression) به معنای قربانی کردن کیفیت صدا و کوچک کردن فایل های کوچکتر است. وقتی کار فشرده سازی ضعیف انجام شود، مصنوعات و سایر موارد اضافی را در صدا خواهید شنید. اما وقتی کار فشرده سازی فایل صوتی خوب انجام شود، نمی توانید تفاوت را حس کنید.

اگر فشرده سازی فایل های صوتی بیش از حد باشد کیفیت آن تا اندازه زیادی کمتر می شود. انواع فرمت های صوتی فشرده شده شامل موارد زیر است:

• فرمت MP3
• فرمت WMA
• فرمت AAC
• فرمت OGG
• فرمت RA
• فرمت M4A

فرمت صوتی MP3

اولین فرمت صوتی که از انواع فرمت های صوتی معرفی می کنیم فرمت MPEG audio layer 3 است که از متداول ترین فرمت های صوتی است و بسیاری از پخش‌کننده‌های صوتی از آن پشتیبانی می‌کنند.

در فرمت صوتی MP3 می‌توان میزان فشرده‌سازی و حجم و کیفیت فایل را انتخاب کرد. در سایت‌های موسیقی ایرانی این فرمت در دو بیت ریت 128 و 320 ارائه می شود.

فرمت MP3 به دلیل کیفیت بالای صدا از رایج‌ترین فرمت های صوتی است. اگرچه بالاترین کیفیت را ندارد، اما کیفیت قابل قبول و بالایی دارد و تقریبا کیفیت آن در حد فایل اصلی است.

حجم فایل صوتی در فرمت MP3 تا یک سوم کمتر می شود و بازگشایی آن نیز آسان است. این فرمت صوتی به علاقمندان موسیقی پیشنهاد می‌شود، اما افراد حرفه ای و تولیدکنندگان موسیقی نیاز به فرمت باکیفیت تری دارند.

•  حذف تمام داده های صوتی که فراتر از محدوده شنوایی افراد عادی وجود دارد.
• کاهش کیفیت صداهایی که شنیدن آنها آسان نیست.
•  فشرده سازی تمام داده های صوتی دیگر تا حدامکان.

مطلب پیشنهادی: تشخیص اسپیکر JBL اصل

فرمت صوتی WMA

یکی از انواع فرمت های صوتی که برای ویندوز ایجاد شده فرمت WMA یا Windows Media Audio است که از بهترین فرمت‌های صوتی برای ویندوز محسوب می‌شود. این فرمت صوتی در سال 1999 منتشر شد و از آن زمان تاکنون تحولات بسیاری را طی کرده است.

در این فرمت صوتی ویندوز، اطلاعات فایل اصلی از بین نمی رود و با وجود تبدیل به فرمت های صوتی دیگر کیفیت آن تغییری نمی‌کند.

فرمت صوتی RA

از فرمت RA یا Real Audio برای تماشای فیلم یا آهنگ به صورت آنلاین استفاده می شود. این فرمت کیفیت معمولی دارد و با پسوند (ra .ram .rm.) شناخته می‌شود.

این فرمت صوتی از روش فشرده سازی Loosy استفاده می‌کند و بخشی از اطلاعات آن از روی فایل صوتی حذف می‌شود. این فرمت برای ضبط صدا پیشنهاد نمی‌شود.

فرمت صوتی OGG

یکی دیگر از انواع کدک صوتی که قرار بود جایگزین فرمت صوتی MP3 شود فرمت صوتی OGG است. این فرمت صوتی که به عنوان یک فرمت منبع باز است کیفیت و حجم متفاوتی دارد. از فرمت OGG برای ذخیره کردن زنگ تلفن همراه و فایل‌های صوتی کوتاه با میزان بیت پایین استفاده می شود.

Ogg Vorbis کدک صوتی منبع باز و رایگانی است که Spotify از آن استفاده می کند. این فرمت صوتی برای استریم عالی است، اما فشرده سازی آن منجر به از دست دادن اطلاعات می شود. کارشناسان آن را فرمت کارآمدتری نسبت به MP3 و در عین حال با کیفیت صدای بهتر می دانند.

فرمت صوتی AAC

AAC که مخفف Advanced Audio Coding است یکی از باکیفیت‌ترین انواع فرمت های صوتی است و از صداهای چندکاناله پشتیبانی می‌کند. این فرمت برای ایجاد ترک صوتی فیلم‌هایی که صدای دالبی نیز دارند کاربرد دارد. با استفاده از فرمت AAC می توان کانال های مختلف صدا را از هم جدا کرد و کیفیت صدا را افزایش داد.

بد نیست بدانید که فرمت AAC برای پخش موسیقی مناسب نیست و بیشتر برای پخش ترک صوتی در کنسول‌های بازی و موبایل کاربرد دارد.

کدگذاری صوتی پیشرفته یا فایل‌های AAC (همچنین به عنوان MPEG-4 AAC شناخته می‌شود)، فضای بسیار کمی را اشغال می‌کنند و برای پخش جریانی، به‌ویژه از طریق دستگاه‌های تلفن همراه، مناسب هستند.

فرمت AAC که به کمتر از 1 مگابایت در دقیقه موسیقی نیاز دارد و صدایی بهتر از MP3 در همان میزان بیت دارد، توسط iTunes/Apple Music، YouTube و Android استفاده می‌شود.

انواع فرمت های صوتی فشرده بدون افت کیفیت (Lossless Compressed Format)

در فرمت های فشرده، اطلاعات همان گونه که هستند ذخیره می شود و فشرده سازی فایل صورت نمی گیرد. این فایل ها به اندازه اصلی خود باز می گردند و کیفیت صدا را دست نخورده نگه می دارند.

متخصصان صدا تمام امواج صوتی اصلی را می‌خواهند، بنابراین فشرده سازی بدون افت کیفیت را ترجیح می‌دهند. این فایل ها می توانند چندین برابر بزرگتر از MP3 باشند. تعدادی از فرمت های فشرده شده بدون کیفیت شامل موارد زیر است:

• فرمت CDDS
• فرمت WAV
• فرمت FLAC
• فرمت ALAC

فرمت صوتی ALAC

نوع دیگری از فرمت فشرده شده فرمت ALAC است که در سال 2004 معرفی شد و متعلق به شرکت اپل است. استفاده از این فرمت صوتی از سال 2011 رواج پیدا کرد اما باید گفت: قابل مقایسه با فرمت FLAC نیست.

این فرمت صوتی نیز حجم فایل را تا 50 درصد کاهش می دهد بدون اینکه کیفیت فایل کمتر شود. این فرمت که توسط اپل توسعه یافته برای فشرده سازی فایل موسیقی دیجیتال بدون از دست دادن اطلاعات استفاده می کند.

پس از پخش صدای اصلی از دستگاه پخش با کیفیت بالا شنیده می شود.

فرمت صوتی WAV

در ادامه فرمت Waveform Audio File که به اختصار فرمت WAV نامیده می شود را معرفی میکنیم که از قدیمی ترین فرمت‌های صوتی باکیفیت بالا است که برای ویندوز محسوب می‌شود.

فرمت WAV که حجم زیادی دارد از باکیفیت ترین فرمت های صوتی محسوب می شود. داده های این فرمت صوت به شکل موج ذخیره میشود. فرمت‌های WAV نمونه بارز فرمت‌های صوتی غیرفشرده هستند که کیفیت کامل امواج صوتی را بدون فشرده سازی داده‌ها حفظ می کنند.

بد نیست بدانید که فرمت WAV که یکی از انواع فرمت های صوتی برای ویندوز است که در همه پلیرها قابل اجرا نیست. از دیگر معایب فرمت WAV حجم زیاد آن است.

فرمت صوتی FLAC

یکی از انواع فرمت های صوتی فشرده بدون افت کیفیت فرمت FLAC یا Free Lossless Audio Codec است در سال 2001 معرفی شد و خیلی زود به محبوبیت رسید.

فرمت FLAC که در سال 2001 معرفی شد در همه پلیرهای دستگاه های کامپیوتر پشتیبانی می‌شود و حجم آن کمتر از فایل اصلی است.  این فرمت صوتی پیچیدگی هایی دارد و کیفیت آن تقریبا با فایل اصلی یکسان است. تفاوت آن با فایل اصلی در حجم آن است که به میزان زیادی کمتر از حجم فایل اصلی است.

برخلاف فرمت های صوتی بااتلاف فرمت صوتی FLAC یک استاندارد صوتی بدون افت را ارائه می دهد که نرخ بیت و داده های اصلی را حفظ می کند و در عین حال اندازه فایل صوتی را کاهش می دهد.

کیفیت صدا در فرمت FLAC بسیار زیاد (بیشتر از فایل اصلی) است و از این فرمت صوتی برای تهیه فایل های صوتی باکیفیت استفاده می شود. با همه مزایایی که فرمت صوتی FLAC دارد پشتیبانی از آن توسط نرم افزارهای خاصی انجام می شود و استفاده از آن خیلی راحت نیست.

فرمت صوتی MP4

MP4 یکی دیگر از انواع فرمت های صوتی است که شباهت زیادی به فرمت فایل MP3 دارد. با این تفاوت که از فرمت MP3 فشرده تر و کم حجم تر است. این نوع فرمت نیز در بسیاری از دستگاه ها پشتیبانی می شود و کیفیت و تمایز صدا در آن بهتر از فرمت MP3 است. با این حال، این دو فرمت کاملاً متفاوت هستند و بیشتر شباهت اسمی دارند.

به اشتباه تصور می شود که فرمت MP4 فقط یک فایل ویدئویی است، اما در واقع فرمت MP4 یک فایل صوتی و تصویری و فایل های چندرسانه ای مانند زیرنویس و تصاویر نیز پشتیبانی می کند.

انتخاب بهترین فرمت صوتی به چه عواملی بستگی دارد؟

برای اینکه بهترین فرمت صوتی را انتخاب کنید باید به موارد زیر توجه کنید:

• کیفیت صدا: اگر کیفیت صدا در موسیقی برای شما در اولویت است، از فرمت صوتی بدون افت مانند FLAC یا ALAC استفاده کنید. این فرمت‌های پیشنهادی، داده صوتی فایل اصلی را حفظ و بهترین صدای ممکن را تولید می چ‌کند.
• اندازه فایل: اگر اندازه فایل صوتی برایتان مهم است، یک فرمت صوتی فشرده مانند MP3 یا AAC انتخاب کنید. این نوع فرمت‌ها با حفظ کردن کیفیت صدا، حجم فایل را تا حد زیادی کاهش میدهد.
• سازگاری با دستگاه: دستگاه ها و نرم افزارهایی را که برای پخش صدا دارید در انتخاب فرمت صوتی در نظر بگیرید. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی سازگاری، فرمتی را انتخاب کنید که به طور معمول پشتیبانی شود.
• هدف: برای تولید موسیقی، فرمت‌های فشرده نشده مانند WAV یا AIFF پیشنهاد می‌شود. برای گوش دادن یا اشتراک‌گذاری فایل صوتی، فرمت‌های فشرده مانند فرمت MP3 یا فرمت AAC را پیشنهاد میکنیم. با توجه به این موارد، می توانید بهترین فرمت صوتی را انتخاب کنید که نیازهای شما را برآورده می‌کند.
• اگر هدفون مناسبی دارید و دوست دارید آهنگ‌های مورد‌علاقه خود را با کیفیت اصلی گوش دهید بهترین کیفیت فرمت صوتی FLAC است.

جمع بندی

در این مقاله تعدادی از فرمت‌های صوتی متداول با مزایا و معایب آن ها را بررسی کردیم. فرمت فایل های صوتی نقش مهمی در دنیای صدا دارند، انتخاب فرمت مناسب تفاوت قابل توجهی در کیفیت صدا، اندازه فایل و سازگاری فرمت با دستگاه پخش ایجاد می‌کند.